Bir işyerinde şu kadar zamandır çalışan bir grafiker kaç lira net ücret alır?

1.GRAFİKERİN TOPLAM İŞ TECRÜBESİ;
Bir grafikerin mesleğini sadece o işyerinde ne kadar süredir yaptığı önemli olduğu kadar; bundan önceki diğer iş yerinde kaç yıldır çalıştığı veya toplamda kaç yıllık grafiker olduğu yani toplam iş tecrübesi ücreti etkileyen en önemli faktörlerden birisidir.

2.GRAFİKERİN BİLGİSİ;
Bilindiği gibi günümüzde grafikerlik; tasarım yeteneği ile ölçüldüğü kadar BİLGİSAYAR KULLANMADAKİ MAHARET ve TEKNİK BİLGİ DÜZEYİ açısından da ölçülebilirlik arz etmektedir. Sağlıklı ücret tespiti için; Grafikerin hangi tasarım programlarını ne seviyede (orta veya iyi veya çok iyi) kullanabildiğinin bilinmesi gerekir.

3.GRAFİKERİN TASARIM GÜCÜ ve TASARIM YETENEĞİ;
Bilindiği gibi grafikerlik, ressamlık, ses sanatçılığı vs. gibi mesleklerde eğitim ve diploma esas olduğu kadar, diploması olmayıp da Allah vergisi yetenekleri sayesinde birçok eğitimli sanatçıya eşit hatta üstün olan diplomasız sanatçılarda vardır. Bu bakımdan grafikerlerde bilgisayarda tasarım programlarını iyi kullanma özelliği arandığı kadar; bu tasarım araçlarını kullanırken AKLINI İYİ KULLANMA yetisi de aranmalı; şık, estetik, güzel, doğru ve amaca yönelik etkili TASARIMLAR YAPABİLME YETENEĞİ de aranmalıdır.
Müzisyenlikten örnek verirsek, bir müzisyen iyi keman çalabilir ama beste yapmak denilen yaratıcı ruhu olmazsa sürekli başkalarının bestelerini icra eder. Ki bunlar Fikir ve Sanat Eseri Kanununda Eser Sahibi sanatçı olarak anılmaz, İcracı (uygulayıcı) Sanatçı olarak anılmaktadır.
Grafiker de tıpkı beste yapar gibi tasarım yapabilmeli, yaptığı her tasarım birbirinden bağımsız, özgün, orjinal ve amaca uygun olmalıdır. Bir grafiker ancak böylelikle eser sahibi olabilir. Başkasının tasarımını uygulayan veya başkasının yönlendirmesi altında, başkasının etkisi ve yönetimi altında tasarım yapan grafiker TASARIMCI grafiker değil İcracı (uygulayıcı) grafikerdir.
Bir grafikerin tasarlayıcı (yaratıcı) grafiker mi Uygulayıcı (yardımcı) grafiker mi oluşu bir başka deyişle estetik grafiker mi, teknik grafiker mi oluşu alacağı ücrette önemli fark yaratan unsurlardan biridir.

4.GRAFİK OPERATÖRÜ – BİLGİSAYAR OPERATÖRÜ KAVRAMI;
İcracı (uygulamacı) grafikerlere “bilgisayar operatörü” veya “yardımcı grafiker” de denilmektedir. Tasarım yapabilme yetenek ve becerisine sahip olmayan veya Grafik Tasarım okullarında Tasarım Eğitimi ve güzel sanatlar dersi almamış, tasarım zevki bakımından eğitilmemiş bu kişiler; sadece bilgisayarda grafik tasarım programları kullanabildikleri için kendilerine grafiker süsü ve ünvanı vererek veya işverenlerince verilerek tasarımdan anlamayan müşterileri veya işverenleri aldatabilmektedirler. Bunun neticesinde alıntı, çalıntı veya tasarım olma özelliğinden yoksun kalitesiz tasarımlar üretilmektedir.

5.DİPLOMA FAKTÖRÜ;
Grafikerlik mesleği, oto kaportacılığı, boyacılık, parkecilik-sıvacılık, berberlik vs gibi okulu ve diploması olmayan ustalardan çırağa geçen mesleklerlerden olmayıp, bu mesleklerin bile artık okulu ve bilimsel eğitimi bulunmaktadır. Grafikerlik veya Grafik Tasarımcılık, meslek liselerinde, meslek yüksek okullarında ve üniversitelerin 4 yıllık grafik bölümlerinde yıllardır öğretilmekte olup lisans, lisansüstü ve doktora eğitimi verilen bir meslektir. Bu yönüyle zevkli bir meslek oluşu, diğer yönüyle yeteneğe ve beceriye dayalı oluşu nedeniyle az buçuk bilgisayar kullanabilen herkesin kolayca yapabileceği bir meslek olarak düşünülmekte olduğundan, bilgisayar programları öğreten dersaneler ve belediyeler tarafından GRAFİK TASARIM  KURSLARI adı altında MESLEK EDİNDİRME EĞİTİMLERİ verilmekte olduğu bilinen bir gerçektir.
Bu eğitimlerde Grafik Tasarımın ve Güzel Sanatlar dalının estetik kültürü ve dersleri verilmemekte, sadece kurs gördüklerini gösterir herhangi bir sertifika verilmektedir. Oysa lise veya fakültelerdeki Grafiker eğitimlerinde ışık-gölge, desen perspektif, yazı sanatı, fotoğraf, sanat tarihi gibi teorik ve pratik dersler verilmekte, Grafiker adayı Grafik Tasarımcı olarak eğitilmekte ve TASARIMCI DİPLOMASINA sahip olmaktadır.
Bu bakımdan bir grafikerin ücretinin tespitinde her ne kadar yetenek ve tecrübe faktörünün de göz önünde bulundurulması gerekli ise de, DİPLOMA sahibi olmanın da önemli bir fark yaratan faktör olduğu unutulmamalıdır. Her ne kadar bütün grafik okullarından alınan diplomaların kalitesi tüm okullarda aynı olmasa bile; Grafikerler arasında yapılan gözlemler göstermiştir ki diplomalı grafikerler arasından çıkan grafik tasarımcı ve sanat yönetmeni satısı, diplomasız ve çekirdekten yetişen alaylı grafikerler arasından çıkanlara göre daha fazladır. Grafik operatörü veya teknik grafik olup da tasarımcı olmayan grafikerler ise daha çok diplomasız grafikerler arasından çıkmaktadır. Buna karşılık bu kuralı bozup, diplomalılar kadar hatta onlardan daha başarılı olan istisna teşkil eden diplomasız alaylı grafikerler de çokça mevcut olup, bu husus GRAFİKERİN TASARIM GÜCÜ VE TASARIM YETENEĞİ başlığı altında ele alınmıştır. Böyle durumlarda bu gibi grafikerlerin ücret tespini isabetli yapmak için meslekteki uzmanlar veya meslekteki dernekler tarafından Grafikerlerin cvsi yani özgeçmişi ve portfolyosu yaptığı işler değerlendirilmeli ona göre karar verilmelidir.

6.AYNI İŞYERİNDEKİ RÜTBE ve HİYERARŞİ, İŞ BÖLÜMÜ FARKLILIĞI;
Aynı işyerinde çalışan grafikerler arasında rütbe ve hiyerarşi bakımından bir veya birkaç grafikerin tasarımından veya üretiminden sorumlu olarak, grafik atölyesi şefi ünvanıyla çalışan şef grafiker veya reklam kampanyasını yürüten grafik kadroya direktifler veren sanat yönetmeni art direktör olarak çalışan grafikerler vardır ve bunların da ücretleri diğerlerine göre daha yüksektir.

7.GRAFİKERİN İŞ YÜKÜ ve GÖREV TANIMI;
Grafikerlik, matbaacılıktan gazeteciliğe, basım öncesi hazırlıktan masa üstü yayıncılık grafikerliğine, web sayfası arayüzü grafikerliğinden, TV-animasyon,film,çizgi film ve video grafikerliğine (multi-medya grafikerliğine) kadar çok geniş uzmanlık alanları olan bir meslektir. Fakat bu uzmanlık alanları yasa ve yönetmeliklerde açıkça belirlenmediği için bu belirsizlikten istismar doğmaktadır.
Grafiker ücretlerindeki en büyük istismar; Bir kişiden 3 kişinin yapacağı işin istenmesi ve yine tek kişilik ücret ödenmesidir. Başka bir deyişle; grafikerliğin değişik uzmanlık alanlarının hepsinin yada çoğunun bir grafikerden talep edilmesidir.
Benzetmek gerekirse bir hastane sahibi her biri ayrı bir uzmanlık alanı olan Göz Doktorluğu, Diş Hekimliği ve Kalp cerrahlığını tek bir doktorun yapmasını istemekte ve bunların her üçünü yapabilecek üstün yetenekli biri de bulursa yine tek kişinin maaşını ödemek istemektir.
İşte bu nedenle, grafikerin iş yerindeki iş ve görev tanımı net olarak belli olmalıdır. Belli olursa ücreti de kolayca tespit edilecektir.

8.TEK BAŞINA MI YOKSA BİR GRAFİKER EKİBİNİN PARÇASI OLARAK MI ÇALIŞTIĞI;
Grafiker iş yerinde grafiker sıfatıyla tek başına bağımsız olarak mı çalışmakta, yoksa bir tasarım grubunun içinde, çeşitli grafikerlerden biri olarak mı çalışmaktadır? Bu sorunun da cevabı önemlidir. Çünkü 6. ve 7. Maddelerde belirttiğimiz üzere grafikerin bir kişiden beklenen işi mi yaptığı yoksa birden çok kişinin işini mi yaptığı, iş yaparken tek başına o departmanda yöneticilik sorumluluğu üstlenip üstlenmediği veya kendisi gibi tasarımcılar grubunda diğerleriyle yardımlaşarak mı işleri yürüttüğü, iş bölümünden doğan kolaylıklardan yararlanıp yararlanmadığı, yoksa bütün işleri tek başına mı yürüttüğü gibi hususlar da ücret tespitini etkileyen konulardır. Bir çok işyeri istihdam ettiği grafikere müşteri odaklı çalışma sistemi adı altında, müşterilerle de temas içinde olması şartı koşmakta, grafikerin müşteri ilişkilerine de bakmasını istemekte, reklam ajanslarında müşteri temsilcisi olarak görev yapan kişilerin görevini de üstlenmesini beklemekte, bununla yetinmeyip şoförlük yapmasını telefonlara bakmasını hatta müşterilere çay-kahve servisi yapmasını istemektedir. Bu bakımdan 6. 7. ve 8.Maddeler ücret tespitinde birlikte değerlendirilmelidir.

9.GÜNDE KAÇ SAAT ÇALIŞIYOR?
Bir diğer ücret tespit faktörü de grafikerin günde kaç saat ve haftada kaç gün çalıştığı konusudur. Genelde iş kanununda bir eleman haftada 45 saat çalışmalıdır. Ama grafiker çalıştıran iş yerleri esnak çalışma saatleri adı altında iş başı saati belli olan, fakat iş yerlerinden çıkış saati belli olmayan iş saatleri uygulanması yapmaktadırlar ve grafikerlerin ellerindeki tasarım bitmeden eve gitmelerine izin verilmemektedir.
Mecburi fazla mesati uygulaması yapılmakta fakat ücreti ödenmemektedir. Ayrıca grafikerin rızası olmadan mecburi fazla mesai süresinin de dışına çıkılmakta, buna da ücret ödenmemekte ertesi gün ise yine normal işe başlama saatinde işbaşı yapılmaktadır. Bazı iş yerlerinde yarım gün olması gereken Cumartesi günü Tam gün, iş yükü fazla olunca pazar günü de çalışma saatlerine dahil edilmekte ve ek ücret verilmemektedir.
Grafikerin maaşının sağlıklı olarak tespit edilmesi için sık sık fazla mesaiye kalıp kalmadığı, kalmışsa fazla mesai ücretinin ödenip ödenmediği yani kısaca iş yükünün ne derece olduğu hususları da bilinmelidir.

10.TASARIM ÖRNEKLERİ;
Kişinin ne düzeyde bir grafiker olduğunu, kaç lira net maaşı hak ettiğini belirlemek için yukarıdaki 9 maddedeki kriterler önemli ölçüde fikir vermekle birlikte, grafikerin özgeçmiş veya cvsine de bakılmalıdır. Özgeçmiş o kişinin kendi beyanıdır ve ne derece doğru beyan edildiği ayrıca araştırılması gerekebilir. O nedenle CV bir yere kadar fikir verir. CV’nin yanında ayrıca icraata veya ispata bakmak lazımdır. Bir grafikerin kalitesi hakkında karar verebilmek için kesinlikle kendisinden CV veya özgeçmiş istenmelidir. Fakat bunu destekleyecek iş örnekleri yani portflyosu da kesinlikle incelenmelidir.
Böylece grafikerin seviyesi, rütbesi, ustalık derecesi belli olacak ve ücret tespiti daha sağlıklı yapılacaktır.

Kaynak: TGDD Tüm Grafikerler Dayanışma Derneği.